แล้วก่อนที่จะยิงปืนเที่ยงเขาดูอะไรกันครับ ดูนาฬิกาที่ข้างฝา หรือดูกะลาเจาะรูในอ่างน้ำครับ ถึงจะรูว่าเที่ยงวันแล้วครับ
สมัย ร.5 ใช้นาฬิกาโครโนกราฟ ปัจจุบันใช้นาฬิกาปรมาณู ที่มีระบบเทียบเวลาอัตโนมัติกับโรงงานผู้ผลิต
เวลากับทหารเรือนี่เป็นเรื่องใหญ่ จะมาดูกะลาบ้าบอคอแตกอะไรไม่ได้ สมัยโบราณยังไม่มี GPS เวลาเรืออยู่กลางทะเล มองเห็นแต่น้ำกับฟ้า จะเดินเรือได้อย่างไร จะดูแผนที่/เข็มทิศ ก็ต้องรู้เสียก่อนว่าตัวเองอยู่ตรงจุดไหนของแผนที่ บนเรือจะมีหนังสือ Nautical almanac ซึ่งระบุมุมของดวงอาทิตย์กับดวงดาวสำคัญในเวลาที่กำหนดในแต่ละวัน ในแต่ละ Lat-Long ถ้าไม่มีนาฬิกาที่เชื่อถือได้ ก็หมดปัญญาหาที่อยู่ตัวเอง
ไหนๆก็คุยกันเรื่องปืนใหญ่แล้ว ผมอยากรู้ว่าปืนใหญ่สมัยก่อนตอนกรุงศรีอยุทธารบกับพม่ากระสุนเป็นแบบไหนครับ สามารถยิงออกไปแล้วไประเบิดที่เป้าหมายหรือว่าเป็นแค่ลูกเหล็กธรรมดาที่ไม่ระเบิดแต่อาศัยความแรงในการทำลายเป้าหมายครับครับ
กระสุนลูกแตก ปรากฏหลักฐานว่าไทยพยายามขอซื้อในสมัยพระนารายณ์ แต่ฝรั่งเศสไม่ขายให้ เรามีใช้ในสมัย ร.3 ก่อนหน้านั้นไม่ปรากฏหลักฐานที่น่าเชื่อถือ
